JONGE KLEUTERS
Alle beren in het bos gaan in winterslaap behalve Boet. Hij vindt slapen niet gezellig. Dus zoekt hij andere manieren om de winter door te komen. Het boek is erg kleurrijk geïllustreerd maar het mooiste wordt het wanneer je de bijhorende app gebruikt. Die zorgt ervoor dat de vogels door de kamer lijken te vliegen of dat Boet echt naar buiten in de sneeuw lijkt te stappen. Het hele boek komt dankzij de app tot leven.
Vasko, A. (2017). Boet de beer. Haarlem: Gottmer.
Roza de rozenfee woont in een roze roos, maar de winterkoude maakt korte metten met rozen en zo komt Roza in de sneeuw terecht. Eerst vindt ze het nog wel prettig maar al snel bibbert ze van de kou. Gelukkig wil Vogel haar helpen en zo belandt Roza in het hol van een muizenfamilie. Samen met de muizen slaapt Roza bijna de ganse winter door. Dan wordt het lente en keert de bedrijvigheid terug. Roza gaat op verkenning en ontdekt al snel een sneeuwklokje. Eenvoudig verhaal waarvan de tekst zich steeds op de linkerpagina bevindt. De tekst wordt aangevuld met zachte illustraties in wintertinten op de rechterpagina. Op het omslag suggereert zilverglitter ijs en sneeuw. Dat zullen jonge kinderen ongetwijfeld prachtig vinden.
Spee, G. (2009). Rosa de rozenfee en het eerste sneeuwklokje. Amsterdam: Pimento.
In dit prettig ogende boekje werd een heleboel informatie over het leven van een egel bij elkaar gebracht in een rijke taal. Het boekje start met een illustratie van een meisje dat ergens naar luistert met daarbij de tekst: ‘Luister! Hoor je dat? Wie snuffelt en snuift en smikkelt hier? Wie rommelt en rammelt en roezemoest daar? Wie maakt al die grappige geluiden? Het is klein. Het is stekelig. Hallo Egel!’
Het boekje vertelt over de kenmerken van de egel – sommige tekstdelen zijn vetgedrukt in een ander lettertype – daar geeft het meisje van de 1ste bladzijde uitleg – andere tekstdelen zijn in lichter grijs geschreven en vullen die informatie nog aan. Het geheel volgt de egel gedurende de vier seizoenen, bevat duidelijke, eenvoudige illustraties over de egel zelf, over zijn leefwereld die zich voornamelijk in het (schemer)donker afspeelt, over zijn nest waarin meestal 5 baby-egels verblijven, enz. Op het einde staan enkele tips om zelf egels te helpen.
McGuinness, J. (2019). Hallo Egel! Zeist: KNNV.
Met ‘Dutje’ als titel doelt de verteller vreemd genoeg op de winterslaap die dieren, in dit geval dassen, houden maar waarvoor Bas, het dassenjong liever past. Slapen is zo saai! De hele winter lang bedenkt Bas – tot wanhoop van zijn ouders – iets om uit het hol te ontsnappen. Zijn dassenouders willen zelf enkel slapen. Gelukkig komt na elke winter toch ook weer de lente. De ouders van Bas willen Bas zeggen dat hij nu eindelijk echt naar buiten mag, maar dan blijkt Bas al lang buiten te zijn.
Dijkstra, L. (2012). Dutje. Moon.
Een bruine beer ontwaakt in het midden van de winter uit zijn winterslaap en weet niet meer wie hij is. Is hij een eland, een vogel, een eekhoorn, een vos? Beer probeert de gewoontes van die dieren allemaal uit maar komt elke keer weer tot de conclusie dat hij geen van die dieren is. Dus besluit hij moe en besluiteloos om zich terug te trekken in zijn hol en weer te gaan slapen. Wanneer de lente komt, wordt hij wakker en besluit: ‘Ik ben een … uitgeslapen beer!’ Dit leuke verhaal is geïllustreerd met sprekende tekeningen en de vertaling op rijm is van de hand van Bette Westera. Zij slaagde erin kleine woordgrapjes in de tekst op te nemen, bv. Buiten was het hondenweer. Heel verwarrend voor een beer! De woorden zorgen ervoor dat je naar de illustraties kijkt. Het zinnetje we gaan het zien komt heel regelmatig terug en de kinderen zullen het tijdens het voorlezen dan ook snel meezeggen of zelf aanvullen. Dit mooie samengaan van woord en beeld resulteert in een prentenboek in de echte betekenis van het woord.
Newson, K. (2018). Beer of geen beer? (we gaan het zien). Haarlem: Gottmer
OUDERE KLEUTERS
Gabriëlle Vincent zaliger is een Belgische tekenares die o.m. met haar prentenboeken over Ernest en Célestine of Brammert en Tissie beroemd is geworden. Ernest/Brammert is een grote goedaardige lobbes van een bruine beer die altijd op zijn achterpoten loopt, muziek speelt op een accordeon, soms humeurig is en zo hongerig is als een wolf. Célestine/Tissie is een weesmuisje dat in het huis van Ernest onderdak heeft gevonden en met hem de beste maatjes is. In Winterpret bereiden Ernest en Célestine zich voor op de winterslaap van Ernest, maar voor het zover is beleven ze eerst nog allerlei avonturen die in 4 verhalen worden weergegeven. In het eerste verhaal speelt de accordeon van Ernest de hoofdrol. Er is namelijk een toets van die accordeon stuk net wanneer Ernest voor Célestine een huisorkest organiseert. Hoe kan dat opgelost worden? In een tweede verhaal is er een muizenbal – speciaal ingericht om de komst van de eerste sneeuwvlokken te vieren – waarvan de beren denken dat het ongeluk brengt en waarvoor Célestine op zoek moet naar een baljurk. Bibi het ganzenjong vindt ook tijdelijk onderdak bij Ernest. Hoe kan een ganzenjong dat nog niet kan vliegen terug bij haar familie geraken voor de grote trek? Dat is de cruciale vraag in verhaal 3. Ten slotte wordt het echt – echt winter. Célestine wil koekjes bakken vooraleer Ernest aan zijn winterslaap begint. Het meel moet gehaald worden bij de molen verderop maar er woedt een vreselijke sneeuwstorm. Zal Ernest zolang wakker kunnen blijven?
Vincent, G. (2012). Ernest en Celestine. Winterpret. Brussel: La Caravell.
Er zijn behoorlijk wat dieren die ofwel een echte winterslaap houden ofwel hun lichaam op een lager pitje zetten en in winterrust gaan. Over een aantal van deze inlandse dieren handelt dit boek m.n. over de vleermuis, de kikker, de egel, de slak, de modderkruiper, de hommel en de vis. Per dier zijn er 3 bladzijden informatie en een paginagrote illustratie. Hoe bereiden die dieren zich voor op de winter, waar brengen ze de winter door en hoe en wanneer ontwaken ze uit hun winterslaap of winterrust? Dat zijn de drie grote items die behandeld worden. In de marge van de verschillende bladzijden worden de belangrijkste kenmerken van de verschillende dieren opgesomd. Tussen de verschillende alinea’s zijn ook kleinere illustraties weergegeven. Informatief boekje voor weetgierige kleuters die aangezien ze nog niet kunnen lezen wel hulp van juf, meester of ouder zullen nodig hebben.
Hoogeveen, T. (2009). Winterslaap. Zeist: KNNV.
De cover van dit boek toont een winters sneeuwlandschap waarin een vos rondloopt en waar je ook onder de grond een marter in winterslaap kunt zien. Meteen weet je ook waarover dit boek gaat: dieren en hun wintergewoonten. Sommige vogels trekken naar warmere plaatsen bv. de zwaluwen of komen terug bv. de roodborst, andere dieren blijven hier en nemen winterrust zoals de eekhoorn of houden een winterslaap zoals de vleermuizen. In dit stevige gekartonneerde boek kun je de sporen van een heleboel dieren volgen. Ze leiden je naar flapjes waarachter het desbetreffende dier verschijnt. Op de achterzijde van het flapje is wat informatie over het dier verstopt. Er wordt ook verteld over dieren die in de winter net kwetsbaarder zijn bv. wanneer ze op zoek moeten naar voedsel of in de sneeuw hun prooi moeten uitgraven. De tekst bestaat uit korte zinnen met voor de doelgroep aangepast woordgebruik – misschien is hier en daar nog wat verdere uitleg nodig. Maar aangezien dit boek zich ook goed laat voorlezen is wat uitleg geven dan ook snel gebeurd. De illustraties beslaan steeds een dubbele pagina en ogen een tikkeltje ouderwets.
Müller, T. (2018). Als het winter wordt. Rijswijk: De Vier Windstreken.
Beer is een rond, goedaardig dier dat op een dag opschrikt uit zijn winterslaap omdat iemand zijn wintervoorraad uit zijn hol steelt. Beer wil de dief pakken maar hij ontsnapt naar buiten. Daar ontdekt Beer dat het nog lang geen lente is en hij dus eigenlijk nog verder zou moeten slapen. Maar hij wil liever van de gelegenheid gebruik maken om een sneeuwpop te maken. Dat lukt andere winters nooit. Terwijl hij bezig is, legt hij een grote sneeuwbal per ongeluk op de opening van een konijnenhol. Het Konijn dat daaruit tevoorschijn komt ziet – in tegenstelling tot Beer – de zonnige kant van het leven niet. Het Konijn vindt Beer dom omdat hij nog nooit van de zwaartekracht heeft gehoord maar luistert niet wanneer Beer die zwaartekracht met vriendschap vergelijkt. Hij laat – een beetje met opzet? – de grote sneeuwbal van Beer de heuvel afrollen en in het meer verdwijnen. Beer is zijn sneeuwbal kwijt maar Konijn zal hem wel eens laten zien hoe je een heuse sneeuwpop maakt. Terwijl Konijn bezig is ontdekt Beer dat een wolf op de loer ligt om Konijn op te eten. Beer dwarsboomt dat plan op een slimme manier en zo ontdekt Konijn wat een lieve vriend Beer wel is. Licht filosofisch verhaal – bv. de vergelijking van de zwaartekracht met vriendschap – met veel humoristische passages en erg prettige paginagrote illustraties die een prachtig winters landschap in beeld brengen. Door de manier waarop Beer en Konijn getekend zijn doorheen de verschillende passages, vorm je je als lezer/kijker al een oordeel over hun karakter. Knap!
Gough, J. (2017). Beer & Konijn. Een onverwachte vriendschap. Alkmaar: Kluitman.
Het is winter en erg rustig in het bos. Veel dieren zijn weggetrokken naar warmere streken, andere hebben zich in hun hol teruggetrokken om te wachten op de lente. Alleen Das en Eekhoorn komen nog naar buiten. Ze zijn goede vrienden maar omdat Das zo gezapig is en van zijn rust houdt en Eekhoorn superactief, maken ze ook wel eens ruzie. Doorheen dertien verhalen beleef je samen met Das en Eekhoorn een heleboel avonturen, kom je te weten dat ze zich tijdens die lange wintermaanden ook wel vervelen, ontdek je dat Eekhoorn best wel eens bang is of dat Das heimwee heeft naar de lente. Absoluut prettig voorleesboek opgefleurd met kleine illustraties tussen de tekst en paginagrote illustraties die erg sfeervol zijn en een mooie aanvulling vormen op de tekst.
Smit, N. (2010). Dikke vrienden. Wielsbeke: De Eenhoorn.
Wanneer de winter nadert, begint Beer takken en zacht mos te verzamelen om in comfortabele omstandigheden zijn winterslaap te kunnen houden. Eekhoorn, Egel, Kip en Varken lachen Beer daarom uit. Wanneer de winter echt aanbreekt, lijden de vier dieren kou en ze vragen Beer om een plaatsje in zijn hol. Beer gunt hen die plaats en wil dan verder slapen maar dat is buiten Kip, Varken, Eekhoorn en Egel gerekend … Grappige illustraties en vlot voorleesbare tekst die ook aanleiding geeft om de verschillende seizoenen en hun kenmerken met de kleuters te bespreken.
Yeoman, J. & Blake, Q. (2010). Beer bouwt een winterhuis. Utrecht: De Fontein.
De drie hoofdpersonages in dit verhaal, Mijnheer Eekhoorn, Egel en Beer, hebben nog nooit sneeuw gezien. Dat komt omdat ze het grootste deel van de winter in hun hol blijven om te slapen zeker als het koud is. Maar omdat ze gehoord hebben dat sneeuw erg mooi is, nemen ze het besluit ditmaal wakker te blijven tot de eerste sneeuw gevallen is. Hoe ze zich die sneeuw moeten voorstellen, weten ze echt niet. Ziet sneeuw eruit als tandenborstels als witte blikken, als witte sportsokken, …? Wanneer de sneeuw dan valt, vallen de drie dieren helemaal stil van verbazing omwille van de schoonheid van de vlokken die het landschap helemaal veranderen. Warm, winters prentenboek om knus voor te lezen als de ochtendschemering nog niet helemaal uit de klas geweken is en het buiten sneeuwt.
Meschenmoser, S. (2007). Mijnheer Eekhoorn en de eerste Sneeuw. Hoorn: Hoogland en Van Klaveren.
Beer woont alleen in een afgelegen huis en heeft geen vrienden. De mensen vinden hem vreemd, maar hij vindt het zelf prima zo. Op een dag maakt een vogel een huis in zijn hoed. Beer eist dat de vogel hem gerust laat, maar de vogel heeft daar geen oren naar. Meer zelfs, hij roept al zijn vrienden erbij om ook een thuis te bouwen in de hoed van Beer. Beer geraakt stilaan gehecht aan het gefluit van de vogels die altijd dicht bij hem zijn. Wanneer de vogels gaan overwinteren in het zuiden, wil Beer niet toegeven dat hij zijn vrienden mist. Toch is de opluchting bijzonder groot wanneer hij bij het ontbreken van de lente zijn vrienden vrolijk hoort fluiten.
Imai, A. (2014). De wonderlijke hoed van Beer. Rijswijk: De Vier Windstreken.
Tomte is in Zweden een kabouter of een elf die waakt over mens en dier. Niemand van de mensen heeft hem ooit gezien, maar iedereen weet dat hij er is want ‘s morgens kun je – als je geluk hebt – piepkleine voetafdrukken vinden in de sneeuw. Tomte Tummetot woont al honderden jaren op een boerderij in Zweden en maakt elke nacht zijn rondgang langs mens en dier. Tijdens de winter spreekt hij de dieren moed in: ‘Heb nog geduld! Het wordt weer lente!’ Zelfs de kinderen horen Tomte Tummetot in hun dromen! Dit boek is gebaseerd op een gedicht van Viktor Rydberg dat door Astrid Lindberg tot een prentenboek werd verwerkt en dat in Zweden een echte klassieker is geworden. De afbeeldingen zijn dezelfde als de afbeeldingen die bij het gedicht gebruikt werden en roepen een echt warme en tegelijkertijd winterse sfeer op. Zeker de moeite waard.
Lindgren, A. (2009). Tomte Tummetot. Zeist: Christofoor.
Elmo woont samen met zijn oma en zijn hond Tuur in een vuurtoren en beleeft er allerlei avonturen. De ene keer biedt hij onderdak aan de Sint, een andere keer redt hij een kleine zeehond en in dit boek moet hij zorgen voor een heleboel dieren die omwille van het dikke pak sneeuw onderdak komen vragen in de vuurtoren. Maar zoveel dieren in de vuurtoren is niet eenvoudig. Sommige dieren zijn overdag wakker, andere ‘s nachts. Overal liggen er uitwerpselen en oma is niet blij omdat het in de vuurtoren erg begint te stinken. Wanneer Elmo de vos er dan ook nog van verdenkt de meeuw te hebben opgegeten, is het hek echt van de dam. Maar klopt de verdenking van Elmo wel? Het boek geeft mooi weer dat sneeuw voor kinderen een feest is – Elmo maakt op dag 1 glijbanen, een sneeuwpop, … – maar dat vele dieren bij aanhoudende sneeuwval echt wel in de problemen raken. De eenvoudige tekst weet de spanningsboog mooi op te bouwen. De illustraties zijn paginagroot of beslaan een dubbele pagina. Ze zijn dynamisch, bevatten leuke details en zijn in heldere kleuren geschilderd.
De Haas, R. (2008). Elmo en de winterslapers. Amsterdam: Leopold.
Alleseter is een hongerige beer wiens wintervoorraad door zijn broer Dikbuikbeer volledig is verslonden. Niet alleen heeft Alleseter nu geen eten meer, hij blijft ook alleen achter in het hol waar hij zijn winterslaap wil doen. Want Dikbuik is vertrokken nu al het eten op is. Alleseter weet zich geen raad. Gelukkig heeft hij veel vrienden in het bos die stuk voor stuk aanbieden bij hem te komen wonen. Maar Alleseter is kieskeurig; het ene dier vindt hij eng, een ander dier stinkt en nog een derde heeft te veel stekels. Hoe valt dat op te lossen? Het verhaal maakt duidelijk dat beginnen aan een winterslaap soms best wel wat voeten in de aarde heeft. Maar in wezen vertelt het over bang zijn in het donker en angst voor het alleen-zijn. Het boek bevat veel tekst en zeer kleurrijke illustraties – geïnspireerd op middeleeuwse getijdenboeken – die soms naar mijn gevoel wel een tikje te druk zijn.
Houtzager, G. (2018). Beer en de winterslaap van Alleseter. Breda: Papieren Tijger.
Alles wat ik mooi kan vinden 