JONGE KLEUTERS
Hoewel dit boek bedoeld is voor peuters nemen we het toch met graagte op in deze thematische selectie omwille van het feit dat ‘lezen’ als een rode draad doorheen dit boek loopt. Zo hopen wij ook dat ‘lezen’ als een rode draad doorheen een kleuterklasdag loopt. Papa leest de krant, de juf in de kinderkribbe leest voor, de peuter bezoekt met mama de bib en koopt een boek als cadeautje voor opa’s verjaardag, … De ondertitel verraadt het al: 8 voor peuters herkenbare situaties worden op de linkse pagina paginagroot voorgesteld en afzonderlijke voorwerpen uit die voorstelling worden op de rechtse bladzijde extra belicht met het woord erbij. Zo wordt dit boek naast een kijkboek ook een aanwijsboek. Het boek start met het gedicht ‘Weer eens’ van Bart Moeyaert. Dat lijkt me eerder voor de voorlezer zelf bedoeld. Het eindigt met ‘Schone handjes’ van Miep Diekman en dat is een versje dat een onderdeel kan vormen van het avondritueel van de peuter/kleuter.
Godon, I. (2012). Dag boek, dag zon, dag koek: mijn dag in woordjes. Tielt: Lannoo.
Fiep Westendorp hoeft niet meer voorgesteld te worden dankzij de vele boeken van Annie M.G. Schmidt die ze illustreerde. Dit kartonboek bevat 25 prenten in de haar bekende stijl die het leven in een kleuterklas voorstellen. Een ik-verteller geeft bij de illustraties enige toelichting. Ook al is het taalgebruik soms Noord-Nederlands, toch zou elke juf van de instapklas dit boekje in haar boekenhoek moeten hebben. Ook wie als ouder zijn kleuter wil voorbereiden op de eerste schooldag vindt in dit boekje alles wat nodig is.
Westendorp, F. & Smid, G. (2019). Naar school met Fiep. Amsterdam: Singel.
Dorus, een allerschattigste beer, is helemaal opgewonden omdat hij voor het eerst naar school mag. Hij is superbenieuwd wat hem daar allemaal te wachten staat. De kennismaking met de kleuterjuf valt mee en Dorus helpt de andere dierenkinderen met het ophangen van hun jas. Dat levert hem een complimentje van de juf op. Wanneer alle kinderen zitten, vraagt de juf aan elk dierenkind apart wat het graag wil doen. Dorus antwoordt eerlijk dat hij het liefst van alles wil knuffelen. En dus wordt er doorheen de dag in de klas voortdurend geknuffeld tussen de andere activiteiten door. Het hele klasgebeuren is supergezellig. Het verhaal laat kleuters kennismaken met de kleuterschool maar of die kennismaking echt realistisch is, is een andere vraag.
Melling, D. (2015). Hoera naar school! Houten: Van Goor.
Tirza Rex is zenuwachtig voor haar eerste schooldag. Hopelijk wordt het een toffe dag en kan ze snel vrienden maken! De lezer herkent meteen een aantal typische voorbereidingen: de schooltas met roze pony’s en bijhorende brooddoos met een overdreven lading aan gesmeerde boterhammen worden gepakt. Toch kon dat haar niet voorbereiden op wat zij totaal onverwacht in het klaslokaal aantreft: kinderen! De kleine dinosaurus kan niet aan hen weerstaan en eet in één hap de hele klas op. De juf doet haar onmiddellijk de kinderen opnieuw uitspuwen onder het motto ‘Wij eten hier geen klasgenootjes’. De afspraak wordt meegedeeld alsof het een regel is van het niveau ‘Wij gooien afval in de vuilnisbak’. Daarna begint een moeizaam proces, want het is natuurlijk niet evident om vrienden te maken met iemand die je de hele tijd wil opeten. De situaties zijn werkelijk hilarisch, want op geen enkel moment wordt gerept over het feit dat een dino in de klas toch uitzonderlijk is. En dat is meteen ook waar dit verhaal naartoe leidt. Eens Tirza door schade en schande haar nefaste gewoonte afleert, wordt ook zij deel van de – voor de rest trouwens ook superdiverse – klasgroep. In Amerika is dit prentenboek een absolute bestseller; ongetwijfeld zullen ook bij ons kleuters smullen van dit grappige verhaal.
Higgins, R.T. (2019). Wij eten hier geen klasgenootjes. Haarlem: Gottmer.
Je ziet het meteen al op de cover en op de eerste bladzijden van het boek: een beer neemt (te) veel plaats in in de klas. Dus is het geen goed idee om een beer te willen meenemen naar school. De stoeltjes zijn voor hem te klein, luisteren naar juf of meester doet hij niet, hij maakt andere kinderen bang door hard met zijn poten te zwaaien, hij is zo onbeleefd om de middagboterham van alle kinderen op te eten en ga zo maar door. Komt daarbij dat je beer op school ook helemaal niet nodig hebt. Daar heb je andere kinderen om mee te spelen. Wanneer je dan terug thuiskomt is het bovendien eens zo fijn dat beer er weer is. Op een speelse manier probeert het boek kinderen gerust te stellen die voor het eerst naar school gaan. De illustraties van B. Teckentrup zorgen ervoor dat alles wat er gebeurt levensecht wordt weergegeven. Zo krijgen jonge kleuters meteen een beeld van wat er zich op school afspeelt.
Sperring, M. (2018). Neem nooit een beer mee naar school. Utrecht: Veltman.
Zand en water door elkaar
hand erin en roeren maar,
hand eruit, het is al klaar.
Wat een troep – wat maak je daar?
In een heleboel korte versjes weet Nannie Kuiper de leefwereld van kleuters mooi weer te geven. In de zandbak of aan het strand, thuis of in de kleuterschool, samen spelen en ruzie maken, naar de kapper of de supermarkt, … bij elk onderwerp is een leuk versje gecreëerd dat je gemakkelijk met je kleuter samen kan opzeggen. De versjes lenen zich uitstekend om dode momenten waarin kleuters moeten wachten om te vormen tot prettige taalbelevingsmomenten. De illustraties in dit boek zijn van de hand van Philip Hopman – je ziet de kleuters bewegen en het lijkt wel of je ze ook kunt horen.
Kuiper, N. (2010). Kom erbij! Versjes voor jou en mij. Amsterdam: Leopold.
Als nieuwe kleuter in een bestaande klas terechtkomen is niet altijd eenvoudig. Lotte is in dat geval en ondervindt hoe ze buitengesloten wordt door andere kleuters. Gelukkig is er Saskia die wel met haar wil spelen. Samen bedenken ze een nieuw spelletje en daarmee hebben ze zoveel succes dat Lotte al snel goed ingeburgerd is in haar nieuwe klas. Leuk voorleesboek met paginagrote illustraties en tekst op rijm. Handig als er een nieuwe kleuter in je klas arriveert.
Kuiper, N. (2011). Nieuw in de klas. Amsterdam: Leopold.
Nippertje is een egel die zijn naam te danken heeft aan het feit dat hij echt alles op het laatste nippertje doet en dat tot ergernis van zijn mama. Maar op een dag is Nippertje echt net op tijd. Heel veel ouders zullen zich in dit boek herkennen, heel veel treuzelende kinderen ongetwijfeld ook. Alle dieren in dit verhaal zijn meesterlijk weergegeven door Noëlle Smit, de illustrator van de reeks ‘Supervrienden’. De dieren hebben menselijke eigenschappen gekregen maar blijven als dieren herkenbaar. Hun emoties zijn duidelijk af te lezen van hun ‘gezichten’ en dat zorgt ervoor dat de illustraties de tekst duidelijk mee dragen.
Visser, R. (2008). Nippertje. Haarlem: Gottmer.
Oma Konijn brengt haar kleinkind Loes met de fiets naar school. Of dat is tenminste de bedoeling. Maar telkens Oma wil vertrekken bedenkt Loes wat ze nog vergeten is: haar lievelingsknuffel, haar turnkleding, haar boek, … Zo krijgt Oma haar kleindochter nooit tijdig op school. Maar Oma blijft geduldig en uiteindelijk komt Loes op school aan. Dat levert Oma achteraan in het boek het diploma van de geduldigste oma op. Dat diploma zit ook echt achteraan in het boek. Je kunt er de naam van oma en kleinkind op invullen en dat diploma dan afgeven. Het boek is erg mooi en eigentijds geïllustreerd door Alex de Wolf. Nergens een zweem van zoeterigheid!
Van Dam, A. (2019). Opschieten, oma! Amsterdam: Ploegsma.
OUDERE KLEUTERS
‘Boze juffen, blije juffen’ vertelt dat je soms geluk hebt op school maar soms ook pech. En dat is echt niet het einde van de wereld. Met een blije juf of meester heb je geluk en kan het schooljaar niet lang genoeg duren. Met een boze juf of meester heb je pech en lijkt er aan het schooljaar geen eind te komen. Erger nog: je moet een heel schooljaar lang wachten tot je er vanaf bent. Op een leuke manier beschrijft de tekst welke kenmerken een blije en welke kenmerken een boze juf heeft. Denk aan een omschrijving als: Als je iets niet meteen snapt, worden ze (boze juffen) kwaad. Ze roepen: ‘Kan je dan niks?!’ En ze vergeten helemaal dat iedereen dat kan horen. Opeens kan je dan ook écht niks. Voor ‘blije juffen’ geldt dat niet: Blije juffen zijn totaal anders. (…) Ze zeggen: ‘Kom, we maken het gezellig!’ en ze vertellen verhalen waar geen eind aan komt. Gelukkig zijn er hopen blije juffen en meesters en zit er maar af en toe een boze tussen. Hoewel bedoeld voor kinderen, lijkt het me zinvol als juffen en meesters dit boek ook even lezen voor ze aan het nieuwe schooljaar beginnen. Dan weten ze meteen wanneer en waarom ze als blije of als boze leerkracht gecategoriseerd worden.
Goeminne, S. (2019) Boze juffen, blije juffen. Wielsbeke: De Eenhoorn.
Wanneer de juf een jongetje vraagt waarom hij te laat op school is, vertelt hij wat hij onderweg allemaal heeft meegemaakt. Wat hij vertelt komt recht uit de sprookjeswereld: reuzenmieren die je ontbijt stelen, dan maar ontbijten aan het peperkoeken huisje, Kingkong ontmoeten, vechtende Ninja’s en ga zo maar door. Juf twijfelt, zeker wanneer het jongetje ook nog zegt dat hij zijn rugzak vergeten was. Het prettige van dit boek zit in de illustraties die een heleboel dingen tonen die de tekst niet vertelt. Het verhaal spreekt de fantasie van kleuters zeker aan en als je voldoende lang samen met de kleuters de prenten bekijkt, wordt heel veel duidelijk.
Cali, D. (2015). Wat me nu toch gebeurde op weg naar school… Utrecht: De Fontein.
Vlegeltje heeft totaal geen zin om samen met de andere kuikens voor de eerste keer naar school te gaan. Terwijl de anderen al klaarzitten bij juf Ooievaar op de takken van een boom, blijft Vlegeltje nog gezellig warm in zijn ei zitten. De dreiging van een heleboel onbekende kinderen en een nieuwe omgeving zijn allicht voor heel wat toehoorders herkenbaar. Gelukkig doorloopt Juf Ooievaar stap voor stap de belevenissen van een schooldag. Stilaan merkt Vlegeltje vanuit zijn ei dat er niets is om bang voor te zijn … De tekst biedt een nogal droge weergave van een klasdag, maar de illustraties van de verschillende vogelsoorten zijn echt hartverwarmend. Een ideaal prentenboek dus om met kinderen te bespreken wat naar school gaan eigenlijk betekent. Zwijsen zou niet de educatieve uitgeverij zijn zoals we die kennen als er niet enkele ondersteunende materialen bij het boek waren ontwikkeld. Op de website kan je bij het prentenboek een kleurplaat en een bingoblad voor de eerste schoolweek downloaden. Vooral dat laatste biedt mogelijkheden om vertrouwen te creëren bij de kinderen. Klik hier voor meer informatie.
Kromhout, R. (2020). Ik wil niet naar school. Antwerpen: Zwijsen.
De titel geeft al aan dat dit prentenboek een niet alledaags onderwerp behandelt. Iemand – in het verhaal een knuffelbeer – bewust even alleen achterlaten in het bos, lijkt op het eerste gezicht geen onderwerp voor kleuters. En toch slaagt Remmerts-De Vries erin om via een volgehouden spanningsboog een verhaal op te bouwen dat gevoelens als eenzaamheid en angst mooi op kleutermaat ontleedt. Daarnaast leert de luisteraar ook wat vriendschap kan betekenen. Niet het meisje is bang maar wel de beer die op zoek gaat naar het meisje en in zijn zoektocht spannende avonturen beleeft. De tekst is herleid tot een mooi verwoorde kernachtige regel tekst onder elke paginagrote illustratie. De illustraties in waterverf en collage ondersteunen het verhaal en voegen er zelfs hier en daar nog iets aan toe. Een bijzonder voorleesboek.
Remmerts De Vries, D. (2014). Soms laat ik je even achter. Amsterdam: Singel.
Wat mag en kun je doen in de kleuterklas? Mag je er bouwen, in boeken kijken, spelletjes spelen, in de zand-of maistafel, … Alles wat je wil weten wanneer je voor het eerst naar school gaat, kan je vinden in dit informatief prentenboek vol weetjes. Een strip, een liedje, uitklappagina’s en op het einde een kleine quiz. Al de ingrediënten die in de andere boeken uit de reeks Willewete aanwezig zijn, vind je ook in dit boek. Veel informatie op een prettige manier gebracht.
Douglas, J. (2017). Willewete. Naar school. Hasselt: Clavis.
In de serie ‘ik zie, ik zie, …’ verschenen al twee andere titels (raadsels en griezels) maar in dit deel komt school in zijn verschillende aspecten aan bod. Op elke dubbele pagina staat een erg groot aantal foto’s van voorwerpen die een bepaald aspect van de school en de omgeving van de school belichten. Denk aan een verzameling dino’s een verzameling planten, een verzameling speelgoed, enz. Onderaan de bladzijde staat de zoekopdracht omschreven en achteraan in het boek zijn nog extra zoekopdrachten te vinden. De foto’s werden gemaakt door Walter Wick die voor zijn fotografie al verschillende prijzen heeft ontvangen. Een uitdagend zoekboek dat kinderen op een andere manier leert kijken.
Marzollo, J. (2012). Ik zie, ik zie … alles van school. Amsterdam: Ploegsma.
Alles wat ik mooi kan vinden 