JONGE KLEUTERS
Met elk dier dat in dit boek (op de rechterbladzijde) is afgebeeld, is iets aan de hand. Het ene dier heeft het berekoud omdat het in het water is gevallen, het andere heeft zijn neus gestoten … Kortom ze hebben allemaal verzorging nodig en die mag de lezer bieden. Per dier is op de linkerbladzijde aangegeven wat er moet gebeuren: kriebelen of aaien, droog wrijven of de neus vegen … Een eenvoudig interactief prentenboek dat peuters en jonge kleuters verschillende huisdieren leert kennen en hen tot ‘dierendokters’ maakt. Het boek bevat duidelijke afbeeldingen en de dieren springen na hun verzorging op de laatste bladzijde allemaal vrolijk in het rond.
Bouwens, E. (2017). De kleine dierendokter. Antwerpen: Oogappel.
In dit deel van de prentenboekenreeks over Zaza, heeft Zaza een dokterstas. Met de hulp van de instrumenten daarin, onderzoekt ze al haar knuffels. Ze kijkt in hun oren en hun keel, luistert naar hun hart en ademhaling, verzorgt wondjes. Zaza doet dus wat elke dokter doet wanneer een kleuter ziek is of zich wat koortsig voelt. Die herkenbaarheid is meteen ook de kracht van dit verhaal waar op de linkerbladzijde telkens in vier regels tekst beschreven wordt wat Zaza op de rechterbladzijde uitvoert. Zoals steeds duidelijke illustraties in heldere kleuren.
Freeman, M. (2010). Zaza speelt doktertje. Hasselt/Amsterdam/New York: Clavis.
Ziek zijn is lang niet altijd een drama. Dat wordt duidelijk in dit tekstloze prentenboek. Een meisje komt met bladen tekenpapier, kleurpotloden en een ballon de kamer binnen van een ziek jongetje. De ballon knoopt ze vast aan zijn bed. Het wordt een luchtballon en meteen kan de reis door de wereld beginnen. Het meisje begint namelijk te tekenen en die tekeningen komen tot leven en leiden het tweetal overal naartoe: naar het oerwoud met vogels in de prachtigste kleuren, naar de oceanen met een rijkdom aan dieren, langs sneeuw en ijs … tot het tijd is om terug te keren. Rustige, eerder dromerige prenten wisselen af met prenten vol dynamiek en leven. Het boek biedt heel veel ruimte voor interpretatie en is een ode aan de wereld van de verbeelding.
Faas, L. (2018). Ik neem je mee. Rotterdam: Lemniscaat.
In de leefwereld van Muis en Varken is er ruimte voor veel avonturen. Maar in dit boek is dat net ietsje anders, want Muis die tevergeefs op Varken zit te wachten, vindt Varken na even zoeken ziek in bed. In eerste instantie weet Muis niet wat ze moet doen. Gelukkig heeft Uil wijze raad: zorg zo goed mogelijk voor Varken en Varken zal snel weer beter zijn. Dat blijkt ook te kloppen want de volgende morgen is Varken beter, maar is Muis ziek. Nu weet Varken wat haar te doen staat. Het verhaal herhaalt zich dus maar dan bekeken door de ogen van Varken. Het leert kinderen dat je soms verzorger bent maar soms ook verzorgd moet worden. De auteur maakt gebruik van een erg rijke woordenschat. Dat is goed temeer daar de vrolijke illustraties die woordenschat ondersteunen en verduidelijken.
Praagman, M. (2015). Beterschap. Wielsbeke: De Eenhoorn.
Op de boerderij leeft een gulzige geit die op een dag besluit eens wat anders dan gras te willen eten. Varkensvoer, kippenkorrels, de onderbroek van de boer die aan de wasdraad wappert … niks is nog veilig voor de geit. Maar al dat eten bekomt de geit niet zo goed; met haar poten omhoog en steeds van kleur veranderend, ligt ze te wachten tot ze eindelijk weer wit wordt en niet langer misselijk is. Een stapelverhaal dat vrolijkheid uitstraalt in de tekst, maar zeker ook doorheen de illustraties.
Horacek, P. (2017). Gulzige geit. Rotterdam: Lemniscaat.
Alle dieren in de klas van juf Kloek staan te trappelen van ongeduld want boer Waggel – een gans – komt vandaag op bezoek in de klas en zal allerlei boerderijproducten meebrengen. Zodra de boer arriveert met kar en paard loopt iedereen naar buiten. Iedereen … behalve Boris. Hij wil liever rustig in de boekenhoek blijven. Boer Waggel legt alles uit en laat dan eieren, melk, meel en honing achter zodat juf Kloek met de klas koekjes kan bakken. Wanneer de dieren en juf Kloek terug in de klas komen, ontdekken ze dat Boris onder de vlekjes zit en ziek is: hij heeft waterpokken! En die zijn besmettelijk want niet veel later zijn ook de muisjes ziek en de kippen en … de hele klas. Iedereen moet thuis gaan uitzieken. Juf Kloek vindt die stilte in de klas maar niks en besluit dan voor elke leerling koekjes te bakken. Het verhaal is erg eenvoudig maar omdat alle personages dieren zijn, stoort dat niet echt. De illustraties – soms over een dubbele soms over een enkele pagina – ondersteunen de tekst, bevatten grappige accenten en zijn uitgevoerd in warme kleuren.
Weston, C. (2013). Boris krijgt waterpokken. Utrecht: Veltman.
OUDERE KLEUTERS
Wie denkt dat er wel genoeg prentenboeken over de dokter bestaan, heeft ‘Komt giraf bij de dokter’ nog niet in handen gehad. De verhaallijn op zich is erg eenvoudig. We volgen de werkdag van dokter Kip die achtereenvolgens vier patiënten behandelt. De werkwijze is bekend: de patiënt vertelt wat er aan de hand is, dokter Kip onderzoekt de patiënt en behandelt ten slotte op basis van de diagnose. Het zijn de illustraties die het boek tot een bijzondere aanwinst voor elke boekenkast maakt. Terwijl de patiënten de reden van hun bezoek vertellen zien we telkens een soort strip waarin de gebeurtenissen in vier prenten staan afgebeeld. Op die manier krijgen kleuters de kans om het verhaal telkens zelf af te lezen. De situaties doen bovendien telkens grinniken: mevrouw Egel die door haar slechte zicht een romance is begonnen met een borstel, mevrouw Giraf die een ‘cabrio-koutje’ heeft opgelopen, een huishoudelijke ruzie die meneer Vos een pijnlijke staart heeft opgeleverd en een iets te bont verjaardagspartijtje dat meneer Beer met een rommelende maag achterliet. Gelukkig weet dokter Kip telkens raad, zodat die tegen de avond ook tevreden naar haar haan en kuikens kan terugkeren. Prettig hoe we op de laatste bladzijde in vier prenten kunnen zien hoe de dag voor de patiënten afloopt. De vele grappige details maken dat het plezierig blijft om het boek keer op keer voor te lezen. Een topper dus dankzij de bijzondere structuur, de herkenbaarheid en de humor.
Sarnes, N. (2023). Komt een giraf bij de dokter. Amsterdam: Volt.
Wanneer de zoon van de Chinese keizer ziek wordt, ontbiedt die dokter Me Di Cin. De dokter onderzoekt prins Ma La Die en ontdekt dat frisse lucht voor hem hét geneesmiddel zal zijn. Maar de prins weigert buiten te komen en dus belooft de dokter dat hij voor de prins een geneeskrachtig kruid zal zoeken. Elke dag keert dokter Me Di Cin terug naar het paleis en vertelt de prins wat hij buiten het paleis gezien heeft, welke dieren en mensen hij ontmoet heeft, enz. De prins geraakt zo geïntrigeerd door die verhalen dat hij op een dag besluit om uit zijn bed te komen en de wereld buiten het paleis te gaan ontdekken. Mooi prentenboek in ‘Chinese’ sfeer geïllustreerd met grappige woordspelletjes bv. in de namen van de dokter en de prins. Die spelletjes zullen de kleuters jammer genoeg wel ontgaan.
Piumini, R. (2018). Dokter Me Di Cin. Rotterdam: Lemniscaat.
Zieke zeedieren helpen. Dat is wat diepzeedokter Diederik dag na dag doet vanuit zijn duikboot die een varend en duikend ziekenhuisje blijkt te zijn. Je kan er pijnlijke tanden laten verzorgen, je ogen laten onderzoeken, gebroken inktvisarmen laten verbinden en zelfs psychologische hulp behoort tot de mogelijkheden. Na een lange werkdag stijgt dokter Diederik terug op om thuis te gaan slapen. Tot op een bepaalde dag de duikboot vast blijkt te zitten. Gelukkig komen de zeedieren hem nu ter hulp. Een vrij eenvoudig verhaal dat zijn meerwaarde krijgt dankzij de illustraties. Per geholpen dier is een dubbele bladzijde voorzien waarop veel details zijn weergegeven. De illustraties spreken aan, bevatten grappige accenten en door de tekenstijl en de muntgroene kleur wordt het element ‘oceaan’ – waarin de duikboot opereert – op elke bladzijde erg goed getroffen.
Timmers, L. (2007). Diepzee Dokter Diederik. Hasselt/Amsterdam/New York: Clavis.
Zoals steeds roept ook dit deel in de reeks over Mejuffrouw Muis bij het lezen een glimlach op. Dat komt door de poëtische taal, de taalknipoogjes, de sfeervolle illustraties en grappige details op die illustraties. Het verhaal is eenvoudig: Mejuffrouw Muis heeft het puntje van haar staart gebroken en moet dus naar het ziekenhuis. Het verblijf daar valt ontzettend goed mee: op tijd en stond een kopje thee en ‘s avonds rijst met kipsaté. Zelfs haar hondje Lucebert ziet het daar helemaal zitten. En klap op de vuurpijl… wanneer mejuffrouw Muis na een week het ziekenhuis mag verlaten, vraagt ze de dokter wanneer ze hem weer kan zien….
Van Lieshout, E. & Van Os, E. (2007). Mejuffrouw Muis in het ziekenhuis. Rotterdam: Lemniscaat.
De familie Eekhoorn woont in een grote beuk, maar vreemd genoeg krijgt die beuk dat jaar geen blaadjes. De beuk voelt zich niet goed en heeft het zo koud vanbinnen. Wanneer de familie Eekhoorn dan ook nog verhuist, voelt hij zich nog veel slechter. Maar daar weten een kleine eekhoorn en een jong konijntje wel raad mee. Ze verzamelen bij alle dieren in het bos spulletjes om de beuk te versieren. De beuk wordt er helemaal blij en warm van. Zo wordt hij de mooiste boom van het bos, blijft hij dat wanneer het herfst wordt en ziet er in de winter prachtig uit wanneer vuurvliegjes zich op zijn takken nestelen. En wanneer het terug lente wordt, is er toch al een nieuw groen blaadje te zien! Meer nog dan over ziek zijn behandelt dit boek het thema ‘zorgen voor’. Een essentieel onderdeel van het genezingsproces bij iedereen. daarnaast komen ook ‘samenwerking’ en ‘elkaar helpen’ aan bod. Het boek bevat bijzondere illustraties in zachte kleuren die gebruik maken van de collagetechniek. Ze ogen eerder kinderlijk en zullen daardoor de doelgroep aanspreken.
Bos, T. (2017). De kale boom. Rijswijk: De Vier Windstreken.
De broer van Boer Boris valt uit de appelboom en moet naar het ziekenhuis, want zijn been is gebroken. Berend moet een nachtje daar blijven. Hij voelt zich erg eenzaam en mist de dieren zo erg. Maar daarop heeft Boer Boris iets gevonden zodat Berend de dieren wel niet kan aanraken maar toch kan zien door het ziekenhuisraam. Het verhaal vertelt waarheidsgetrouw over de tocht van de ziekenwagen, de aankomst in het ziekenhuis, de röntgenfoto’s en het gips. Ook het feit dat je je in zo’n ziekenhuis ondanks de liefdevolle zorgen best wel alleen kan voelen, krijgt zijn plaats. De tekst – op rijm – en illustraties vullen elkaar mooi aan en slagen erin opnieuw een onverwachte wending aan het verhaal te geven. Net die onverwachte wendingen maken Boer Boris juist zo populair. Tel daarbij de grappige details die ervoor zorgen dat je naar de illustraties kunt blijven kijken en je weet waarom de Boer Boris-reeks zoveel fans heeft. En als extraatje bevat het boek ook nog echte ‘Boer-Boris-pleisters’.
Van Lieshout, T. (2017). Boer Boris en het gebroken been. Haarlem: Gottmer.
Dit boek verscheen naar aanleiding van het 150-jarig bestaan van het Emma Kinderziekenhuis en probeert kinderen voor te bereiden op een opname en verblijf in het ziekenhuis door dat voor te stellen als een groot avontuur. Alles wordt beschreven: de rare bedden die kunnen rijden en op en neer kunnen gaan, de gekke pijamajas die je voor de operatie aan moet trekken, de prikken die er ook bij horen, het bezoek dat je krijgt, de kriebels in je buik want zo’n opname is best wel spannend … Bij die beschrijvingen horen erg bijzondere illustraties die telkens over een dubbele pagina lopen. Erg gestileerde figuren, zwarte omlijning en een helder kleurgebruik vormen samen een mooi evenwichtig geheel. Op de schutbladen kunnen de personages die in dit verhaal een rol spelen, ingekleurd worden.
Kuijpers, A. (2015). Piet is ziek. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff.
Amos McGee heeft zijn leven gewijd aan zijn vriendschap voor enkele bijzondere dieren in de dierentuin. Elke dag ziet er voor deze wat oudere, tengere man exact hetzelfde uit. Voor hij de tram neemt naar de dierentuin, voert hij zijn ochtendlijke routines met een ontroerende precisie uit. Eens aangekomen in de zoo schenkt hij zijn vrienden zijn onverdeelde aandacht. Hij speelt schaak met een olifant, laat een schildpad een race winnen en leest een uil voor die bang is voor het donker. Wanneer Amos op een ochtend zijn dagtaak niet kan aanvatten door een verkoudheid, beslissen de dieren het heft in eigen handen te nemen en de rollen om te draaien. Het verhaal is bijzonder eenvoudig, net als de observaties van de auteur die in de spaarzame tekst de warme sfeer van het verhaal en de illustraties weet bij te treden. De tekeningen van Amos en de dieren daarentegen zijn minutieus uitgewerkt, waardoor hun persoonlijkheid en zorg voor elkaar meteen in het oog springen. Het geheel is vertederend, je zou elk van de personages met hun kleine menselijke kantjes willen knuffelen en bij je houden. Het prentenboek leverde het koppel verantwoordelijk voor tekst en illustraties talloze literaire prijzen op. Onbegrijpelijk dat het niet vertaald werd, maar gelukkig is het boek ook bij ons in het Engels te verkrijgen.
Stead, P.C. (2010). A Sick Day for Amos McGee. Roaring Brook Press.
Het succes van ‘Vos is een boef’ heeft al snel geleid tot een opvolger: ‘Dokter Vos’. De pluimen op de schutbladen en het daaropvolgend silhouet van een vos op pad met een spade bevestigen het bekende beeld van de onbetrouwbare vos. Wanneer Vos aan het begin van het verhaal een bord met “Dokter Vos maakt u beter” vooraan zijn huis ophangt, verwacht elke (volwassen) lezer alweer een listig plan van de sluwe vos. Hoewel Vos wel degelijk oprecht als genezer wil optreden, is hij zo gefocust op zijn doel dat hij bereid is eerst dieren letterlijk de val in te lokken, zodat hij ze later kan verzorgen. Wanneer dat verkeerd uitdraait en door omstandigheden een sprinkhaan zijn hulp inroept voor het huishouden, krijgt het verhaal een andere wending … Kinderen kunnen de verhaallijn makkelijk volgen in de frisse en kleurrijke illustraties die telkens ongeveer een halve bladzijde beslaan. Net als in ‘Vos is een boef’, slaagt Remmerts De Vries erin de lezer enkele keren op het verkeerde been te zetten. De verhaalwendingen en de expressieve illustraties maken er een echt voorleesboek van. De boodschap dat je geluk vindt in het zorgen voor anderen wordt uiteindelijk mooi impliciet meegegeven.
Remmerts De Vries, D. (2020). Dokter Vos. Haarlem: Gottmer.
Het coronavirus is niet meer uit ons leven weg te denken. Hoezeer we het ook anders zouden willen, onvermijdelijk heeft het virus ook effect op jonge kinderen. Daar spelen verschillende uitgeverijen handig op in, want vandaag liggen er al verschillende boeken rond het onderwerp in de boekhandel. ‘Het geheime leven van virussen’ is een uitgebreid geïllustreerd informatief prentenboek dat de werking van virussen voor kinderen bevattelijk wil maken. Het vertelt over verschillende virussen, hun werking en zelfs hun geschiedenis. Prettig is dat de informatie door een virus zelf gegeven wordt en dat er ook aandacht is voor sterke virussen waar je niet ziek van kan worden. Die elementen houden – samen met de kleurrijke illustraties – het gevoel van dreiging wat uit het boek. De inhoud gaat met momenten het kleuterniveau ver te boven. Toch willen we dit boek aanraden omwille van enkele prenten die heel helder in beeld brengen hoe virussen zich verspreiden en hoe wij er in het dagelijkse leven mee kunnen omgaan. Die prenten maken het veelbesproken onderwerp bevattelijk én vormen een goed uitgangspunt om er met kleuters over in gesprek te gaan.
Colectivo Ellas Educan & Tolosa Sisteré, M. (2020). Het geheime leven van virussen. Antwerpen: Van Halewyck.
Alles wat ik mooi kan vinden 