Schaap wil heel graag in zee zwemmen. Maar wat is dat nu: de zee ligt bezaaid met afval. Daarvan worden Schaaps’ vrienden Haai, Zeeotter en Zeeschildpad boos en verdrietig. Kun je daar dan iets aan doen? Het boekje brengt milieuverontreiniging onder de aandacht. Het vertelt op een eenvoudige manier hoe lang het duurt om bv. een bananenschil af te breken of hoe lang het duurt vooraleer kauwgom echt uit de natuur verdwenen is. Kleuters raken verontwaardigd bij het lezen van dit boekje en dat is uiteraard de bedoeling. Op die manier kunnen ze zelf leren omgaan met het probleem. Want als wij niks meer in de natuur laten rondslingeren, belandt er niet zoveel rommel in zee en hoeft het ook niet afgebroken te worden. Eenvoudige tekst en sprekende illustraties.
Rombaut, E. (2019). Schaap zwemt (niet). Kalmthout: Pelckmans.
Pjötr woont samen met zijn opa aan zee. Ze wandelen alle dagen langs het strand en vinden allerlei dingen. Zo vindt Pjötr op een dag een vogel die helemaal onder de olie zit of een babyzeedier dat zijn mama kwijt is. Maar op een dag vindt Pjötr een fles met daarin een briefje: S.O.S. HELP! Pjötr moet op zoek naar de afzender en moet ook proberen die te helpen. Het is overduidelijk dat dit boek de milieuproblematiek en m.n. de vervuiling van de zeeën op de voorgrond plaatst. Dit gebeurt op een voor kleuters bevattelijke manier en met vrolijk ogende illustraties met een overvloed aan details. Die illustraties zorgen ervoor dat het boek – met toch een behoorlijk zwaar onderwerp – niet te zwaar op de hand wordt en geeft kleuters het gevoel dat verandering mogelijk is.
Oole, P. (2021). SOSO Pjötr. Hasselt/Amsterdam/New York: Clavis.
Het derde verhaal op rij dat de vervuiling van de zee op de voorgrond zet en ons oproept om minder plastic te gebruiken. Stella heeft een zeemeeuw als vriend. Die brengt haar elke dag cadeautjes uit de zee bv. een schelp, zeewier … Maar op een bepaalde dag verandert dat en brengt de meeuw enkel nog plastic voorwerpen aan bv. dopjes, snoepwikkels, strootjes … Nog wat later komt de meeuw niet meer opdagen. Stella en haar oma gaan op zoek naar de meeuw en vinden haar ziek op het strand. Ze brengen de meeuw naar de dierenarts die ziet dat haar maag vol plastic zit. Daar willen Stella en haar oma wat aan doen en ze beginnen het strand op te ruimen maar ontdekken al snel dat die opruimactie een titanenwerk is dat ze met z’n tweeën nooit tot een goed einde zullen kunnen brengen. Dus roepen ze – met succes – de hulp van anderen in door een ‘strandopruimfeest’ te organiseren en door de snoepwikkelfabrikant op zijn verantwoordelijkheid te wijzen. Een positief verhaal dus met op het einde van het boek een heleboel weetjes over plastic, over hergebruik en tips om het anders te doen in je eigen omgeving.
Stevens, G. (2020). Stella en de zeemeeuw. Mechelen: Baeckens Books.
Een kleine zeeschildpad kruipt samen met vele soortgenootjes door het zand op het strand naar de grote zee. Al gauw houdt ze heel veel van die grote zee en vooral van de grote koraalriffen waar ze elk jaar opnieuw naartoe zwemt. Maar dat verandert wanneer ze ziet dat haar habitat steeds meer verkleurt en vol vieze voorwerpen drijft. Ze vindt dat spijtig, maar ziet niet onmiddellijk een oplossing. Op een dag geraakt ze verstrikt in een net en wordt ze op het nippertje gered door twee duikers die ook andere zeedieren helpen. Dan stopt het verhaal vrij abrupt, want dan zie je de kleine schildpad weer rondzwemmen in een propere zee. Het kleurgebruik in de mooie illustraties toont duidelijk het verschil tussen een verontreinigde en een propere zee. Uiteraard is die laatste het toekomstperspectief waarvoor we willen gaan, maar zo eenvoudig als dit verhaal het voorstelt zal het toch niet zijn.
Davies, B. (2020). Kleine Schildpad en de grote zee. Utrecht: Veltman Uitgevers.
Waar is de zeester? Begint als een gewoon zoekboek. Eerst een prent van een walvis – groot natuurlijk. Dan de opdracht om de clownsvis, de zeester en de kwal te zoeken op de daaropvolgende bladzijden. Eerst lijkt dat supereenvoudig, maar hoe verder je in het boek komt hoe verder de zee vervuild wordt met allerlei troep achtergelaten door de mensen. Eerst is er enkel een plastic fles en een blikje dat in zee verdwijnt maar die worden snel genoeg gevolgd door hele olievaten, autobanden, een wasmachine, … De vissen worden helemaal naar de rand van de bladzijden verdreven. Maar dan komt walvis in actie: hij maakt zich boos en duwt alle afval terug op het land waar het tussen en op de huizen blijft liggen. Barroux is erin geslaagd een mooi evenwicht te vinden tussen het moeilijke milieuvraagstuk van de vervuiling van de oceanen en de verantwoordelijkheid die zelfs kleuters hiervoor al kunnen nemen. Je kunt het boek dus als een gewoon zoekboek hanteren maar evengoed kun je alles wat in zee gedumpt wordt eens onder de loep nemen en bv. gescheiden afvalverwerking onder de aandacht nemen of je kunt de mooie vissen bespreken en bekijken wat ze nodig hebben om te kunnen overleven in de oceaan. In dit boek doet Barroux hetzelfde als in zijn vorige boek Waar is de olifant maar dan voor de oceanen.
Barroux (2016). Waar is de zeester? Amsterdam: Billy Bones.
Wie onze boekenvoorkeuren wat in het oog houdt, zal niet verbaasd zijn dat een nieuw boek van Bette Westera en Mattias De Leeuw meteen onze aandacht heeft. Met ‘Gered’ bevestigen de makers dat vertrouwen. Arend is nog niet goed en wel z’n ei uit of z’n nest glijdt van een smeltend ijsblok af, recht in het woelige zeewater. Arend kan gelukkig vliegen, maar wat hij vanuit de lucht ziet, stelt hem niet gerust. Hij wil de dieren op het land waarschuwen voor het stijgende water, maar zij wuiven z’n bezorgde boodschappen weg. Tot het moment dat ze het water echt niet meer kunnen negeren … Westera weet naar gewoonte in een ritmische en rijmende tekst de grote lijnen van het verhaal te verwoorden. Naast de dreiging van het stijgende water toont ze gelukkig ook de kracht van vriendschap en samenwerking die voor een hoopvol einde van het verhaal zorgen. De meeste ruimte is weggelegd voor de schilderachtige illustraties van De Leeuw die de schoonheid van de natuur in zachte kleuren laat schitteren. De dieren en hun belevingen springen tegen die achtergronden van het blad, wat het verhaal voor jonge kinderen inleefbaar maakt.
Westera, B. (2022). Gered. Tielt: Lannoo.
Dit woordeloze prentenboek is een zoekboek maar tegelijkertijd ook veel meer. De auteur slaagt erin kleuters bewust te maken van wat bomenkap in het Amazonewoud voor een aantal dieren betekent. Je ziet de drie dieren die je moet zoeken – de olifant, de papagaai en de slang – steeds minder plaats krijgen om te leven zodat ze uiteindelijk in een dierentuin in de stad terecht komen. ‘Minder plaats ‘ is letterlijk te zien op elke bladzijde waar het stuk wit tussen de bomen van het oerwoud verschijnt. Daarna zie je hoe er huizen verschijnen op die ‘witte’ stukken en tenslotte verrijst een heuse stad. Het geheel is verteerbaar gehouden omdat je op elke pagina de drie dieren moet zoeken die aanvankelijk goed tussen het groen verborgen zijn maar uiteindelijk als het ware ‘naakt’ in de stad staan. In dit verhaal loopt het goed af voor de drie dieren, want ze ontvluchten de stad en nemen de boot naar een gebied met ongerepte natuur. Vraag is of dat in het echte leven ook zo kan?!
Barroux (2015). Waar is de olifant? Amsterdam: Billy Bones.
Het imago van de ekster als hebberige dief neemt in ‘Te veel troep!’ enorme proporties aan. Mo en Bo bouwen ijverig aan het nest van hun dromen. Het nieuwe nest vormt al snel een thuis voor vier eieren dat ze graag aanvullen met nieuwe spullen als schattige minisokken en schitterende koekoeksklokken. Het nest ziet er gezellig en vol uit, maar Mo en Bo weten van geen ophouden. Onder het motto ‘voor onze eitjes vliegen we graag op en neer’ blijven ze onophoudelijk troep aandragen. Wat als een droom van een warme thuis begint, eindigt in een torenhoge stapel rommel die de tak niet meer kan dragen … Gelukkig staan de dieren die het tafereel met lede ogen hebben aangezien, klaar om al die spullen een nieuwe thuis te bieden. Leuk extraatje is dat het eerste schutblad het ‘Troep-tijdschrift’ toont dat de spullen aanbiedt die doorheen het verhaal verzameld worden. Aan het einde biedt datzelfde tijdschrift inspiratie om duurzamer om te springen met spullen. Met de typische pret van een stapelverhaal en de spanning van de verloren eieren brengt Gravett een erg aantrekkelijk voorleesverhaal. Ze wekt de dieren tot leven in haar dynamische en klassiek aandoende tekenstijl. De eigentijdse boodschap rond duurzaamheid zit mooi verweven in het klassieke verhaal. Prima aanwinst dus voor elke boekenkast!
Gravett, E. (2024). Te veel troep! Rotterdam: Lemniscaat.
Wanneer je kinderen spelenderwijs op de klimaatproblematiek wil wijzen, bestaat er geen betere openingszin dan ‘Een boom is kwetsbaar. Je moet er heel goed voor zorgen.’. Dat is dan ook het eerste wat Eekhoorn zegt. Eekhoorn blijkt doorheen het verhaal veel menselijke trekken te vertonen. Hij beseft de kwetsbaarheid van de natuur heel goed en herhaalt voortdurend voor zichzelf dat hij er daarom niet meer van mag nemen dan hij nodig heeft. Maar toch put hij de natuur telkens opnieuw volledig uit. Het begint bij de denappels, het vervolgt met de sappige naalden die Eekhoorn zo lekker vindt: ‘Opgelet, je mag niet alle naalden opeten! Een boom is erg kwetsbaar, daar moet je oog voor hebben. Eet niet een naaldje hier en nog een naaldje daar. Neen, je eet alleen wat je nodig hebt.’ Dan zijn het de takken die zo nuttig blijken om een vuur mee te maken, tenslotte zijn er ook de stam en de wortels … Uiteindelijk bouwt Eekhoorn een huis voor zichzelf met wat na al zijn geknabbel nog rest van de boom. Maar dan wordt hij door een aantal kinderen ontdekt en … verrassend genoeg ‘Een eekhoorn is erg kwetsbaar. Je moet er echt heel goed voor zorgen.’ Zonder ook maar ergens te moraliseren toont Tallec door middel van een repetitief verhaal dat mens/eekhoorn de natuur nodig heeft. De sobere illustraties in warme kleuren waarop – op 1 bladzijde na – enkel een superexpressieve Eekhoorn en een boom te zien zijn, versterken de tekst. Na Dit is mijn boom een nieuw staaltje van een humoristische, toegankelijke vertelstijl die zorgt voor een verhaal met inhoud.
Tallec, O. (2022). Een beetje veel. Eke: De Eenhoorn.
De afgelopen jaren werden verschillende prentenboeken uitgegeven die jonge kinderen bewust willen maken van de klimaatproblematiek. Zelden wordt dat op zo’n inleefbare en toegankelijke manier gedaan als in ‘Natte stad’. Op een dag wordt de stad wakker en stroomt er overal een dunne laag water. De keizertamarin (de aap op de cover met een witte snor en gelige staart) is meteen gealarmeerd, maar blijkt daar al snel alleen in staan. De andere dieren hebben het te druk met hun dagelijkse bezigheden en zien niet meteen een reden tot bezorgdheid. Meer zelfs, sommigen vinden de nieuwe omstandigheden best prettig: spetteren in de klas, theorieën verkondigen over de oorzaak op het werk, muizen in bootjes spotten op restaurant … Naarmate de tijd vordert, komt het waterpeil steeds hoger te staan en komen meer dieren in de problemen. Als het water ver tot boven ieders lippen staat, wil iedereen plots een oplossing. Die ligt uiteindelijk in iets wat ze nog niet eerder geprobeerd hebben: allemaal samenwerken. De dreiging van klimaatproblemen wordt even eenvoudig als overtuigend in beeld gebracht door het steeds stijgende blauw in de illustraties. De verschillende reacties van de dieren zijn makkelijk van de prenten af te lezen en voor elke volwassen lezer herkenbaar: soms lachwekkend, soms aandoenlijk, soms tenenkrullend, soms motiverend … Het is bijna niet voor te stellen hoeveel sprekende details er op elke pagina te vinden zijn. Nog minder voorstelbaar is de subtiliteit waarmee de auteur aan maatschappijkritiek doet én de klimaatproblematiek op een speelse manier onder de aandacht brengt.
Ilustrajo, M. (2022). Natte stad. Haarlem: Gottmer.
Een kleine vogel met een zachte stem trekt zich graag een beetje terug, want tussen al dat gekwetter van de andere vogels wordt hij toch niet gehoord. Op een dag hoort de kleine vogel een vreemd, zwaar geluid dat de blaadjes én zijn eigen lijfje doet trillen. De andere vogels lijken het niet te horen en dus vliegt de kleine vogel in de richting van het geluid. Hij ontdekt een graafmachine die de bomen en het bos aan het verwoesten is. In eerste instantie wordt de boodschap van de kleine vogel niet gehoord door de andere bosbewoners – zijn stem is immers te zacht – maar de kleine vogel zet door en weet alle dieren van het bos op één lijn te krijgen. Samen wachten ze de graafmachine op – een prachtige illustratie trouwens. De machines komen eraan en het vogeltje begint te zingen. Na een tijdje zingen alle bosbewoners mee en dan … begrijpt iedereen het: het bos is van levensbelang – ook voor de mensen. De machines keren om. Het bos is gered. Een idealistisch verhaal dat kleuters vertelt dat samenwerken heel belangrijk is, ook al zitten er in je groep mensen waarvan jij denkt dat ze van geen betekenis zijn. Het samenspel tussen tekst en illustraties levert een hartverwarmend boek op. De collageachtige illustraties in heldere kleuren onthullen heel veel details. Meestal wordt tegen een witte achtergrond gewerkt, maar het groenblauwe van het bos is altijd aanwezig. De veelheid aan zoogdieren en vogels, het kleine vogeltje tegenover de monsterachtige gele graafmachine, het doorzettingsvermogen van het onooglijke vogeltje, … een heleboel elementen die de kleuters zullen aanspreken.
Percival, T. & Jones, R. (2024). Stil, elke stem moet gehoord worden. Utrecht: Veltman Uitgevers.
Chimpansees zijn een bedreigde diersoort. Niet iedereen is zich daarvan bewust en daar kan met dit verhaal van Marc De Bel verandering in komen. Zonder te moraliseren slaagt hij erin duidelijk te maken dat mensen schuld treft wat die bedreiging betreft. Daarnaast laat hij een kleine maar dappere chimpansee de hoofdrol spelen en toont hij hoe belangrijk zelfvertrouwen is. Komt daarbij dat het verhaal geschreven is in een rijke taal en dat de illustraties de verblijfplaats van de chimpansees, het oerwoud, echt tot leven laten komen. De opbrengst van het boek komt het Jane Goodall-instituut ten goede. Jane Goodall zelf schreef het voorwoord voor dit boek. Achteraan in het boek krijgt de lezer meer informatie over het leven van de chimpansees en over hoe ze in die levenswijze bedreigd worden door de jacht die op hen gemaakt wordt en door hun steeds kleiner wordende leefgebied.
De Bel, M. (2021). Kleine Pan. Antwerpen: Houtekiet.
Koos de koala leeft rustig op zijn plekje tot bulldozers verschijnen die het woud vernielen. Dus moet de koala op zoek naar een andere plek. Zal dat lukken? Dat is samengevat de inhoud van dit prentenboek dat zich tot doel heeft gesteld klimaatthema’s bij kinderen bespreekbaar te maken. Dat lukt met dit boek alvast wel. Het prentenboek staat niet op zichzelf want er hoort ook een website bij – koosdekoala.nl – waar allerlei activiteiten rond klimaat voorgesteld worden. Verder bevat het prentenboek ook een aantal zoekopdrachten bv. rond afval waardoor deze problematiek meteen ook een plaats krijgt. Wel wat jammer dat de illustraties wat oubollig en geromantiseerd aan doen.
Jansen, L. (2020). Koala zoekt een huis. Amsterdam: Meis & Maas.
Hoewel dit prentenboek eerder bedoeld is voor oudere kinderen, biedt het aan vijfjarigen ook heel wat! Via 12 verhalen die telkens een kind voorstellen dat iets gedaan heeft voor het milieu, kunnen vijfjarigen inspiratie krijgen om zelf ook aan de slag te gaan voor natuurbehoud. Per dubbele bladzijde wordt een ander initiatief voorgesteld samen met het kind dat erachter zit. Het gaat om kinderen van vlees en bloed van over de hele wereld – denk Kenia, India, Duitsland, de VS, …- die in hun land best wel een beetje beroemd zijn. Eerst is er een korte inleiding van het initiatief, daarna volgt uitleg over het initiatief zelf via een mooie schets van het landschap waar dat initiatief tot leven komt. Daartussenin staan beknopte tekstblokken met uitleg. Achteraan is een lijstje gemaakt van erg concrete tips gaande van ‘de kraan dichtdraaien terwijl je je tanden poetst’ tot ‘ga demonstreren’. Het boek kan ook gewoon als een soort zoekboek gebruikt worden. De illustraties zijn dan uitgangspunt om te vertellen over natuurbehoud.
Kirby, L. (2020). Oud genoeg om de aarde te redden. Amsterdam: Rubinstein.
De belangrijkste boodschap in dit boek is: kinderen wij hebben jullie nodig om de aarde leefbaar te houden. Een fijne uitnodiging eigenlijk die ervoor zorgt dat kinderen met andere ogen zullen kijken naar de plaats waar ze leven. M.n. hoeveel afval produceren wij zelf en hoe kunnen we dat verminderen. Het boek start met een aantal feiten: Hoe komt het dat in de natuur geen afval bestaat? Hoe komt het dat we nu veel meer afval produceren dan vroeger? Hoeveel afval is dat per persoon per jaar? … Daarna volgt de auteur de ‘levensloop’ van afval van ontstaan tot ‘vergaan’. Dat laatste komt voor op 4 verschillende plaatsen: de vuilnisbelt, de recyclage, in de natuur, in hergebruik. Ten slotte geeft de auteur tips om op een betere manier met huishoudelijk afval om te gaan. Het prettige aan dit boek is dat het nergens moraliserend wordt. Integendeel het zal de aandacht van de kinderen ongetwijfeld gaande houden omdat op elke bladzijde korte stukjes tekst en aantrekkelijk ogende illustraties elkaar afwisselen.
Bunting, P. (2021). De aarde heeft jou nodig. Utrecht: De Fontein.
De mens heeft altijd een bijzondere relatie met bomen gehad. Jammer genoeg blijkt hij nu een beetje vergeten te zijn dat bomen hem een dak boven het hoofd bieden, een voedselbron zijn, schaduw bieden en de basis voor vuur zijn, een bron van vermaak zijn (je kunt erin klimmen en in bossen kun je spelen), basis voor geneesmiddelen zijn, … Daarna schakelt de auteur over op de vraag wat bomen nodig hebben om te groeien en hoe ze groeien. Zo ontdekt de jonge kijker het hele ingenieuze netwerk dat een boom op zich is en het nog meer ingenieuze netwerk dat bomen met elkaar verbindt. Hoe wortels onder de grond in symbiose leven met de aarde, met schimmels en met een heleboel onooglijk kleine diertjes. Hoe de takken haast leven gevend zijn voor vogels, insecten, … Wat er gebeurt als het hevig begint te waaien en hoe wij daarvan kunnen leren. Wat de invloed van zonlicht is, … Kortom: een fascinerende inkijk in het leven van bomen op maat van de doelgroep.
Bunting, P. (2021). The gentle genius of trees. Lisarow: Scholastic Australia.
Klimaatjes is een reeks over het klimaat waarin 7 dieren een hoofdrol spelen. Het feit dat de verschillende dieren met hun verschillende karakters in elk boekje terugkomen is een pluspunt. In dit verhaal gaat het over de warmte en wat dat betekent voor de wereld. Heel concreet gaat de auteur in op de gevolgen voor de mens: niet kunnen slapen omdat het te warm is, trager worden omdat het zo warm is, de schaduw en het water opzoeken om verkoeling te vinden, … Alle elementen die met ‘warmte’ te maken hebben, staan schuin gedrukt. Dat zorgt voor extra aandacht en voor het verrijken van de taal. Leuk verhaal dat zeker genoeg biedt om met jonge kinderen de klimaatproblematiek te bespreken. Iets meer nadruk op de oorzaak van de stijgende temperaturen zou niet misstaan hebben.
Koppens, J. (2017). Wat is het warm. Hasselt/Amsterdam/New York: Clavis.
Uit de reeks Klimaatjes: https://www.deklimaatjes.com/
‘Niemand is te klein om een verschil te maken’, dat is het Leitmotiv van dit prentenboek dat losjes gebaseerd is op wat Greta Thurnberg voor het milieu betekent. In dit verhaal woont Greta in het bos en komen de dieren haar hulp vragen. De reuzen kappen immers de bomen en zetten steeds meer huizen neer op de vrijgekomen plaatsen. Greta besluit met een bord te gaan demonstreren maar iedereen negeert haar. Wanneer ze de volgende dag opnieuw gaat demonstreren voegt een jongen zich bij haar en zo groeit stilaan het verzet tegen de reuzen en wordt er geluisterd. Het kleurgebruik in de illustraties draagt zeker ook bij tot een beter inzicht in het verhaal en de milieuproblematiek die hieraan ten grondslag ligt. Op het einde van het boek vind je info over Greta Thurnberg en krijg je ook enkele tips om zelf een bijdrage te kunnen leveren aan een betere wereld. Maar of het realistisch is aan kleuters te vragen minder vlees te eten – als hun ouders dat niet doen – of meer met de fiets te rijden – als hun ouders hen daarbij niet begeleiden – is de vraag.
Tucker, Z. (2020). Greta en de reuzen. Antwerpen: Horizon.
Dit boekje in de ‘Willewete-serie’ zoomt in op het heel actuele onderwerp ‘afval’. Met duidelijke prenten en in eenvoudige bewoordingen leren kleuters alles over de hoeveelheid afval die we als mensen produceren, waarom dat een probleem is en hoe we dat probleem minstens een beetje kunnen aanpakken door afvalverwerking en recycleren. Het lijkt ons belangrijk dit al aan jonge kinderen duidelijk te maken onder het motto ‘jong geleerd is oud gedaan’. Zoals altijd in deze reeks bevat ook dit exemplaar een gedichtje rond het onderwerp, knutselideetjes met afval en een miniquiz om te bekijken of alles goed begrepen is.
Arnoldussen, L. (2020). Afval. Hasselt/Amsterdam/New York: Clavis.
Het bos waar de luiaard aan zijn tak hangt, is werkelijk een prachtig bos. Niet moeilijk te geloven dat de luiaard – en vele dieren met hem – daar erg tevreden zijn. Jammer genoeg moet het bos om God-weet-welke-reden verdwijnen. Wat nu? Dit schitterende pop-up-boek slaagt erin door middel van 5 pagina’s het hele verhaal van de ontbossing van deze planeet een gezicht te geven. Daarvoor is een minimum aan tekst nodig en die kun je bij een eerste lezing zelfs achterwege laten. Het is voldoende aandachtig te kijken: wat is er weg?, Komt er iets bij? En de luiaard – is hij er nog? Zonder zich ervan bewust te zijn zorgt de luiaard voor de spanning in het verhaal. Zonder ook maar ergens te moraliseren, ligt de ontbossingsproblematiek duidelijk zichtbaar voor kleuters op tafel. Zonder moeite te doen slaagt dit boek er ook in kinderen te laten geloven in het goede in de mens. Een echte aanrader voor de oudste kleuters!
Boisrobert, A. (2011). In het bos van de luiaard. Amsterdam: Querido.
Wanneer Henry vanuit z’n steriel witte woonkamer naar de prachtige natuur buiten kijkt, krijgt hij het idee om wat van die natuurlijke schoonheid in huis te halen. Hij begint bescheiden met een houten tafel en stoelen, maar heeft al snel de smaak naar meer te pakken. Terwijl hij bladzijde na bladzijde zijn kamer verder aankleedt, ziet de lezer het uitzicht stelselmatig verschralen. Daarenboven passen zijn vrienden dezelfde methode toe, omdat ze zijn huis werkelijk prachtig vinden. De natuur ziet er stilaan even kil en kaal uit als Henry’s kamer aan het begin van het verhaal. Hoewel de boodschap hier erg duidelijk is, wordt het boek nergens moraliserend. Daar dragen zonder twijfel de stijlvolle illustraties in rood en groen toe bij. De vormen van de meubels laten dezelfde leemtes achter in de natuur, wat een kijkspel uitlokt dat het ernstige onderwerp meteen ook wat lichter maakt. De uitsnijdingen versterken het contrast tussen de binnen- en buitenwereld van Henry, die uiteindelijk besluit naar de ruimte te trekken om met een schone lei te kunnen starten. Hij is vastberaden z’n adembenemende uitzicht te behouden, maar zal hem dat ook lukken? Jacques en Lise hebben stilaan een eigen recept: hun prentenboeken bevatten veelal open eindes die jonge kinderen aan het denken durven te zetten. De tekst is spaarzaam, maar ontlokt altijd interactie met wat er in de tekeningen te zien valt. De suggestieve prenten in een beperkt aantal kleuren trekken telkens een herkenbare en tegelijk eigen wereld op. Met ‘Henry’ hebben de jonge illustratoren in elk geval hun recept mooi uitgebalanceerd.
Jacques & Lise (2020). Henry. Kalmthout: Pelckmans.
Praten met planten: het is niet uit te leggen waarom mensen dat doen, maar het is wel degelijk een bestaand fenomeen. Het effect van woorden op planten valt te betwijfelen, maar dat de ons omgevende natuur – waar we ook deel van uitmaken – bijzondere aandacht verdient, staat buiten kijf. Laat dat nu net de reden zijn waarom ‘Lala’s woorden’ zo’n waardevol prentenboek is. Kleine Lala is een levendig en eigenzinnig meisje dat het beperkte groen in haar verder erg grijze buurt als vrienden beschouwt. Het enthousiaste meisje bezoekt de groene sprietjes dagelijks en toont haar liefde in woorden. Omdat haar mama die ‘bizarre’ aandacht voor wat in haar ogen onkruid is, zorgwekkend vindt, verbiedt ze haar dochter er nog naartoe te gaan. Lala’s vrienden vinden dat het uitgelezen moment om iets terug te doen … De zwierige, bijna wilde illustraties hebben een beperkt kleurenpalet. De grote grijze stad wordt zo mooi gecontrasteerd met de frisse levenskracht van Lala en haar groene vrienden. De levendigheid en de dynamiek van de illustraties sluiten mooi aan bij het karakter van het meisje en de kracht van het vermeende onkruid. Dat aandacht geven doet groeien en dat onze natuur dat ook verdient, zijn evidente ideeën die tegelijk op hun beurt blijvende aandacht verdienen en klaarblijkelijk ook nodig hebben.
Zhang, G. (2021). Lala’s woorden. Amsterdam: Condor.
Marc Ter Horst gaat met ‘Scheten uit de schoorsteen’ een stevige uitdaging aan, hij wil namelijk het concept van klimaatverandering bevattelijk maken voor jonge kinderen. Met ‘scheten’ in zijn titel lijkt hij de boodschap op een makkelijke manier te willen verkopen, maar dat blijkt bij nader inzien goed mee te vallen. De scheten van koeien verbindt hij samen met uitlaatgassen van auto’s en fabrieken met de stijgende temperaturen. Die zorgen op hun beurt dan weer voor het smelten van de ijskappen. Vooraleer hij het einde van de wereld afkondigt, stelt hij de jonge lezers gerust met de boodschap dat slimme mensen de opwarming van de aarde kunnen tegengaan. Zo passeren elektrische auto’s, vleesvervangers en windmolens de revue. De eenvoudige taal maakt de complexe problematiek niet meteen behapbaar voor kleuters, maar de grafische illustraties van Yoko Heiligers maken het boek meer dan de moeite waard. Ze zijn een lust voor het oog en brengen het klimaatverhaal naar het dagelijkse leven van de lezers. Een mooi boek dus voor de slimme mensen van de toekomst.
Ter Horst, M. (2022). Scheten uit de schoorsteen. Haarlem: Gottmer.
Alles wat ik mooi kan vinden 